Op 11 juni 2015 organiseerde de vereniging Het Zonnehuis een dinerdebat. Onder de titel “Welk dilemma roept waardigheid van kwetsbaar leven op?” mocht ik de aftrap geven. De hierbij behorende powerpoint kun je hieronder vinden.

De afsluitende vraag waarover tijdens het voorgerecht doorgedacht werd, was: “Kan een mens zijn/haar waardigheid verliezen?”. Hieronder een aantal reacties. Stuk voor stuk reacties waarbij de mogelijkheden voor een langdurig en diepgaand gesprek voor het oprapen liggen.

Ja, want/als

• kan wilskracht ontnomen zijn door ziekte.
• als waardigheid van tevoren is gedefinieerd door individu en er overkomt hem een ongeluk waardoor de eigen regie verloren is, dan is voor die persoon de waardigheid verloren.
• vanuit ervaring en evaluatie kan dit wel; dan is afhankelijk worden een verlies van een deel van de waardigheid.
• mensen er zelf voor kiezen.
• geen mensen toelaten.
• geen sociaal netwerk.
• zorgweigering.
• als je cognitie goed is en je zelfbeeld beïnvloed wordt door wat je allemaal  niet meer kunt.
• omgaan met verlies.
• je dement wordt.
• als de zorg niet goed is (vervuiling, afhankelijkheid)
• bepalend is de ervaren waardigheid vanuit een individu. Er zijn geen normen.
• dit kan voor dezelfde ‘cases’ verschillende perspectieven opleveren
• dit hangt ook af van de cultuur (westen: bejaarden in tehuis; Afrika: bejaarde, stamoudsten, raad der wijzen)
• ziekte.
• zelf regie.
• omgeving.
• doordat een ander jou zo ziet. Denk aan ISIS.
• kan te maken hebben met het individuele/eigen referentiekader.
• geen waardigheid is mogelijk geen zin in het leven.
• de persoon kan dat ervaren.
• de toeschouwer kan dat ervaren.
• je kunt identiteit verliezen.
• je kunt onwaardige omgangsvormen tussen mensen hebben.
• alleen als je kwetsbaarheid onderwaardeert.
• iemand door verstoring van onderlinge relatie.
• machtsmisbruik.
• als zelfbeeld/beeld van ander menselijke fasen en waarden niet accepteert.
• afhankelijk van de context
• de omgeving bepaalt wie je bent en dus ook je waardigheid.
• slechts een paar mensen is het gegeven door interne dialoog een autonome waardigheid te bereiken.

Nee, want/als

• in cyclus van mens horen veranderingen, ook verlies van kunnen.
• mensen halen begrip autonomie en onafhankelijkheid door elkaar.
• hoe ga je om met respect voor fase waarin je bent?
• het is een aaneenschakeling van loslaten > waarom niet bij ouderdom?
• in het taoïsme is dit een onzinnige vraag.
• als je van mening bent dat een ander zijn waardigheid nimmer kan verliezen.
• al door ziekte moet je als mens altijd waardig behandeld worden.
• ieder mens is waardig ongeacht leeftijd, ras, religie, gezondheid.
• als je al waardigheid verliest kan dit slechts door bewuste acties die anderen schade toebrengen niet door het leven wat je overkomt.
• geen eigenwaarde meer/geen van verlies waardigheid.
• je een sociaal leven hebt, dan heb je altijd mensen die je kennen en je willen helpen vanuit naastenliefde.
• vanuit de zorg kiezen mensen vanuit passie voor de zorg.
• vanuit humanistisch perspectief/mensenrecht (=absoluut) kan dit niet.
• is onvervreemdbaar recht.

Tot slot een reactie van iemand die niet tevreden was met de ja/nee mogelijkheid en op papier een tussengebied creëerde.

• waardigheid ie grijs gebied & lijkt optimum te zijn tussen verlies & trade offs
• waardigheid krijgt betekenis in relatie tot anderen.
• waardigheid is een norm en het is mogelijk niet aan de norm te voldoen (bijv. Robinson Crusoe die zich niet scheert etc.)

Voldoende denkprikkels lijkt mij. Ik kijk terug op een bijzonder geanimeerde avond met een aantal interessante voordrachten en zeker ook veel onderhoudende gesprekken aan tafel.