DE LEIDSE KRING: Vier gesprekken waarbij we samen nadenken

 De Leidse Kring organiseert vier filosofische gesprekken waarbij we samen nadenken over een aantal lastige problemen. De gesprekken zijn filosofisch, dat wil zeggen dat het eigen denken onderzocht wordt. Wat denk ik en waarom? Hiervoor is geen enkele voorkennis vereist, wel een open en reflexieve houding ten aanzien van dit eigen denken. Het is ook filosofisch omdat het een samen nadenken is. Dat betekent dat we niet met een wedstrijd bezig zijn; er zijn geen winnaars en verliezers. We zoeken niet het debat en de discussie, maar de verdieping en het wederzijds begrip.

 Bijeenkomst 1                  (18 september 2016)

Thema: Wij en de publieke ruimte

John Stuart Mill, Jurgen Habermas en Hannah Arendt hebben nagedacht over wat wel genoemd wordt de publieke ruimte. Dat is niet de straat waar je boodschappen doet, wel de straat waar je deelneemt aan een protestdemonstratie. Zonder publieke ruimte geen plek waar je je mening vrij kunt uiten en dat is weer een voorwaarde voor debat en gesprek.

Hoe gaan we om met die ruimte? Zijn er grenzen aan de vrijheid van meningsuiting? Wat is dat eigenlijk een mening? Mag je altijd zeggen wat je denkt?

 Bijeenkomst 2                  (27 november 2016)

Thema: Verantwoordelijkheid

Samenleven, het woord zegt het al, doe je samen. We willen geen leven leiden als geïsoleerde individuen. We voelen ons verantwoordelijk voor elkaar. We voelen ons ook verantwoordelijk voor andere zaken, het milieu, de wereld…. Isaiah Berlin wil ons een grote vrije speelruimte bieden. Levinas veronderstelt dat de Ander ons tot handelen verplicht.

Maar tot hoever gaat die verantwoordelijkheid eigenlijk? Je kunt toch niet voor iedereen en alles verantwoordelijk zijn? Maar voor wie en wat dan wel? Voor wie ben je eigenlijk verantwoordelijk?

 Bijeenkomst 3                  (12 februari 2017)

Thema: identiteit, seks en gender

Simone de Beauvoir: “Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt.” Zijn de verschillen tussen man en vrouw natuurlijk en aangeboren? Of zijn ze het resultaat van opvoeding en de maatschappij waarin een individu opgroeit? Volgens Simone de Beauvoir is het antwoord op de eerste vraag ontkennend en op de tweede bevestigend.  Inspiratiebron voor onder meer Germaine Greer en Judith Butler.

Maar ben je niet ook een biologische machine? Kun je je eigen individualiteit ontwikkelen los van opvoeding en een maatschappij waarin je opgroeit? Ben je al iemand of moet je iemand worden? Hoe wordt je tot wie je bent?

 Bijeenkomst 4                  (19 maart 2017)

Thema: Geest, brein en bewustzijn

De Filosofie van de Geest is vervangen door een Philosophy of Mind. Zelfbewustzijn is het gebied waarnaar nu de aandacht uitgaat. Markus Gabriel (Waarom we vrij zijn als we denken, 2016) roeit tegen de stroom in. De gangbare benadering is die waarbij we voorgesteld worden als uitsluitend materiële wezens. Voor de klassieke res cogitans is hier geen plaats. Voor de Churchlands is bewustzijn een wat vaag epifenomeen.

Hoe zit dat eigenlijk? Als we niet meer geloven in een eeuwig bestaande ziel, blijft er dan uitsluitend materie over? Moeten we hierbij tussen deze twee posities kiezen? Is er nog een ander spreken mogelijk dan de moderne wetenschappelijke? Zijn wij ons brein of zijn wij wezenlijk vrij in ons denken?